2025 Autor: Jasmine Walkman | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2025-01-23 10:28
Dopamina jest niezwykle ważnym neuroprzekaźnikiem dla mózgu. Jest klasyfikowana jako katecholamina – grupa substancji pełniących funkcje hormonów i neuroprzekaźników; jest także prekursorem noradrenaliny i adrenaliny.
Dopamina odpowiada za szereg ważnych funkcji w organizmie człowieka, a wahania jej poziomów mogą powodować poważne choroby związane z motoryką – neurologiczną i psychiczną.
Po raz pierwszy dopamina został zsyntetyzowany w 1910 roku przez Jamesa Ewansa i George'a Bargera. Jego funkcję jako neuroprzekaźnika odkrył dopiero w 1958 roku Arvid Carlson w Szwajcarii.
Funkcje dopaminy
Dopamina jest neurohormonem uwalnianym z podwzgórza, części mózgu, która kontroluje głód i pragnienie, temperaturę ciała, zmęczenie, sen i rytm dobowy. Jego główną funkcją jako hormonu jest hamowanie uwalniania prolaktyny z przedniego płata przysadki mózgowej. Prolaktyna odpowiada za wydzielanie mleka w gruczołach sutkowych podczas karmienia piersią.
Dopamina istnieje kilka receptorów odpowiedzialnych za bardzo różne procesy – aktywność poznawczą, motywację, pamięć, przyjemność, ruchy wolicjonalne. Ruchom mimowolnym zapobiegają receptory i stałe utrzymywanie aktywności dopaminy w jądrach podstawy. Zwoje podstawy mózgu znajdują się pod korą mózgową i są odpowiedzialne za różne procesy motoryczne i umysłowe.
Dopamina jest szeroko związany z tą częścią mózgu, która odpowiada za odczuwanie przyjemności. Dlatego dopamina jest uwalniana podczas seksu, jedzenia, a nawet zażywania narkotyków.
To właśnie tym mechanizmem można wytłumaczyć wiele uzależnień – od narkotyków, papierosów, kofeiny. W takich przypadkach pojawia się nadmierna motywacja - zwiększona gotowość do reakcji.
Uzależnienie wiąże się ze zwiększoną wrażliwością receptorów D1 w dopaminie. Małe i krótkotrwałe wahania aktywności dopaminy są związane z ważnymi procesami psychicznymi, takimi jak koncentracja i motywacja. Kiedy aktywność dopaminy jest bardzo niska, osoba jest podatna na depresję.
Dopamina ma ważną zdolność poznawczą. Dopamina w płacie czołowym mózgu kontroluje przepływ informacji do innych płatów. Zaburzenia dopaminy w tym obszarze mogą upośledzać funkcje takie jak pamięć, uwaga i zdolność rozwiązywania problemów.
Korzyści z dopaminy
Dopamina może być stosowany do leczenia oddziałującego na współczulny układ nerwowy – ważną część układu nerwowego, która odpowiada za niezwykle ważne procesy, takie jak oddychanie, trawienie i krążenie krwi. Stosuje się go u pacjentów z zespołem Parkinsona i dystonią wegetatywno-naczyniową.
Zmiany poziomu dopaminy
Dopamina jest niezwykle ważny dla organizmu, ponieważ pełni rolę neuroprzekaźnika biorącego udział w regulacji różnych procesów zachodzących w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Niska lub wysoka aktywność dopaminy powoduje szereg chorób – psychicznych i neurologicznych, z których część jest całkowicie nieodwracalna. Dwie z najpoważniejszych chorób, jakie mogą wystąpić to:
Choroba Parkinsona – poważna choroba neurologiczna charakteryzująca się trudnościami w poruszaniu się lub niezdolnością do poruszania się, drżeniami i tym podobnymi.
Schizofrenia - rodzaj psychozy, która występuje z różnymi objawami. Jest to spowodowane zbyt dużą aktywnością dopaminy i jest leczone lekami przeciwpsychotycznymi.
Z drugiej strony leki neuroleptyczne lub przeciwpsychotyczne, które hamują aktywność dopaminy, mają zbyt wiele skutków ubocznych przy długotrwałym stosowaniu.
Do najpoważniejszych konsekwencji należą: zaburzenia ruchu, dysfunkcja gonad męskich i żeńskich. Poziom progesteronu i estradiolu spada u kobiet, a testosteronu u mężczyzn.
Mogą wystąpić zaburzenia miesiączkowania, utrata libido, impotencja u mężczyzn, przyrost masy ciała, cukrzyca, osteoporoza u kobiet, zmęczenie, zaburzenia rytmu serca, a nawet zawał serca, choroba reumatyczna z bólami mięśni (fibromialgia). Eksperci twierdzą, że osoby z niższym poziomem dopaminy cierpią na nadmierną agresję.